Vincent Gallo, "When" (2001, Warp Records Limited)

  Vincent Gallo – aktor, reżyser, model, muzyk, malarz. Postać niezwykle barwna. Indywidualista. Kolekcjoner bardzo rzadkiego sprzętu muzycznego z ubiegłego wieku. Uważa się, że posiada pokaźną liczbę Melotronów oraz jedną z największych kolekcji gitar Rickenbacker na świecie.

   When to nieoszlifowany diament odbity na zwojach elektromagnetycznej taśmy. Powolne, minimalistyczne kompozycje, głębokie partie gitar i szumiące, delikatne brzmienia wspomnianego Melotronu, czasem przyprawione wokalem, który przywodzi na myśl intymny, ciepły szept wlewający się przyjemnie do ucha. W warstwie tekstowej nie dzieje się zbyt wiele ale właśnie tyle potrzeba. Jednym z największych atutów tej płyty jest ta magiczna kameralność, która sprawia, że czujemy jak gdyby Gallo śpiewał i grał tylko dla nas. Stajemy się powiernikami jego zwierzeń. Mamy tutaj piosenki o miłości, smutku, tęsknocie, kobietach,  nazwane po imieniu uczucia bez zbędnych metafor czy ozdobników. Piosenki poprzeplatane są instrumentalnymi impresjami, które przywodzą na myśl obrazy opuszczonych amerykańskich przedmieść, ogromnych połaci pól czy niepościelonych łózek w pokojach przydrożnych moteli. Przestrzenne plamy miękkich dźwięków tworzą w głowie transparentną mgiełkę tęczy widocznej na okładce albumu, jej łuk rozpostarty od ucha do ucha, niczym grymas ust, których opadające kąciki zdradzają smutek. Bo to płyta bardzo smutna ale własnie w tym tkwi jej niezaprzeczalny urok. Vincent Gallo musi być niezwykle wrażliwym człowiekiem bo tylko wrażliwi są w stanie wygenerować taki rodzaj piękna, który przyprawia nas o łzy. Dla mnie to najwyższy poziom jaki można osiągnąć, stworzyć dzieło, które oddziałuje z taką siłą, że przeszywa nas na wskroś, wywołuje dziwny, przyjemny ból w środku.

    Gallo nie jest wirtuozem gitary, nie potrafi też za bardzo grać na perkusji (ale jak słychać nie za bardzo się tym przejmuje). Gallo jest wirtuozem nastroju, emocji. Album został nagrany na wcześniej wspomnianym, analogowym sprzęcie, dzięki czemu brzmi niezwykle miękko, przytulnie. Nie jestem w stanie nawet oszacować ile razy słuchałem tej płyty do snu.

    Gdybym miał porównać When do przedmiotu to wybrałbym dużą różowa, miękka poduszkę wypełnioną puchem, powleczoną w białą, lekko przeźroczystą poszewkę. Tak więc nie zostaje nic jak tylko złożyć na niej swoją głowę i zatopić się w gęstą, oniryczną atmosferę albumu Vincenta.

Joonas Bergal/Mika Hotakainen, "Miesten Vuoro"/"Para do życia" (2010)

    Sauna. Świątynia  którą regularnie odwiedza mieszkaniec Finlandii. Miejsce służące ciału w filmie dokumentalnym Bergala i Hotakainena staje się scenografią, na tle której odbywa się proces hartu ducha. Ludzie są tutaj zupełnie nadzy, nic nie zakrywa ich powierzchowności ale odkryte zostają także ich wnętrza. Mężczyźni Finlandii odkrywają przed nami historie swojego życia. Dzielą się tym co intymne, niewidoczne. Tak jak gorące powietrze sauny wydobywa z ciała pot i toksyny, tak reżyserzy wydobyli z postaci opowieści, szczere, przejmujące, osobiste. Przejmujący smutek budzący współczucie i nieforemne ciała zestawione z zapierającymi dech w piersiach krajobrazami finlandzkiej natury i pięknem ludzkiej duszy, zmagającej się z trudami codziennego życia. To film niezwykły! I nie jest to to (jak zakładał komentarz jednego z internautów) turpizm tylko naturalizm, rzeczywistość odbita na nośniku, przepuszczona prze obiektyw kamery, materializująca się przed nami na ekranie. Polej rozgrzane kamienie wodą i pozwól parze otulić twoje marne, chorobliwe, starzejące się ciało. Zatop się w ciepłej refleksji nad swoim życiem. Zatrzymaj się na chwilę. Po co pędzić ku końcowi, jeśli możesz iść powolnym spacerem. I nigdy ale to przenigdy nie zapominaj i nie odwracaj się od swoich bliskich bo jesteś po części, choćby najdrobniejszej z cząsteczek zbudowany z tego samego materiału co oni. Żyjemy na tej samej planecie, a po śmierci wszyscy zobaczymy to samo.

Bohumil Hrabal, "Balony mogą wzlecieć" (Świat Literacki, 2009)

    Ostatnia książka Bohumila Hrabala to pamiętnik starego człowieka. Pisarz, schorowany i świadomy, że zbliża się kres, snuje słodko-gorzkie relacje, w których rzeczywistość miesza się z fantazjami niezwykle bystrego umysłu, uwięzionego w ułomnym ciele. Opowiadania budzą szczery śmiech ale i łzy współczucia. Codzienne życie, opieka nad ukochanymi kotami, uroczyste wydarzenia, podróże, stają się pretekstem do rozważań autora nad jesienią własnego żywota. Hrabal z jednej strony sypie odniesieniami do filozofii, sztuki, filmu, literatury, z drugiej martwi się o swoją poczytalność. Wspomina dawnych przyjaciół, tęskni za swoją ukochaną, zmarłą żoną. Z rezerwą podchodzi do sławy, która zdaje się przysparzać mu więcej kłopotów niż korzyści na starość. Nie brakuje tutaj także satyrycznych komentarzy dotyczących polityki.

    Ja widzę Hrabala z tego okresu jako wymarzonego dziadka, którego anegdot słucham z ogromnym zainteresowaniem, przejęciem i wzruszeniem, nawet jeśli czasem narzeka na bóle i trochę zrzędzi. "Balony mogą wzlecieć" to piękna książeczka (jedynie 120 stron) o najsmutniejszym okresie ludzkiego życia, pełna charakterystycznego dla Czechów poczucia humoru. Momentami stosunek autora do życia i śmierci ociera się o groteskę. Pozycja obowiązkowa dla miłośników Bohumila Hrabala ale nie tylko bo przecież temat przewodni, jakim jest nadchodzący koniec ziemskiej egzystencji dotyka każdego z nas. To wręcz bezpośrednia relacja z ostatniego marszu wybitnej jednostki. Poznanie stosunku drugiego człowieka (zwłaszcza tak wyjątkowego i oryginalnego pisarza) do spraw wyższych musi być wartościowym doświadczeniem. Zdecydowanie polecam!

Dionne Warwick, "Presenting Dionne Warwick" (Scepter records, 1963)

    Pierwszy album Dionne Warwick (1940) jest subtelną, misternie utkaną płytą popową. Ale to pop z czasów, kiedy ten gatunek trzymał bardzo wysoki poziom, daleki od obecnego plastikowego produktu, który często nieproszony, dosadnie i arogancko włazi z butami za próg naszej percepcji. Delikatne, chciałoby się powiedzieć aksamitne chórki i idealne aranżacje (Burt Bacharach) klawiszy, smyczków czy dęciaków stanowią doskonałe tło dla gładkiego, ciepłego głosu Dionne, która pływa sobie po nich ze swobodą ptaka, gładko lądującego na śliskiej, lustrzanej tafli czystej jak kryształ wody. Warwick potrafi też zgrabnie krzyknąć jeśli utwór wymaga tego rodzaju ekspresji. Wokalistka jest świadoma swoich umiejętności i potrafi je wykorzystać (a to dopiero jej pierwszy album, w dniu wydania miała 23 lata). Teksty (Hal David) są bardzo proste, właściwie wszystkie o miłości. Wchodzą do głowy, usadawiają się tam wygodnie jak w głębokim fotelu i nie chcą się wynieść. Prawie każdą z tych piosenek śpiewałem na głos pod prysznicem czy w myślach  w tramwaju przez bardzo długi czas. Słowa refrenów pojawiały się w najmniej spodziewanych momentach. Nie miałem na to wpływu. Wszystko jest tu na swoim miejscu, dokładnie takie jakie powinno być. Nastrój utworów oscyluje pomiędzy przyjemną melancholią i szczerą radością. Dla mnie to idealny album popowy. Perfekcyjny w swojej dziedzinie. Nie mam nic do dodania. Trzeba posłuchać.

Paul Thomas Anderson, "Mistrz" (2012)

    Ostatni film Paula Thomasa Andersona obrazuje sposób działania kultu i nie chodzi tu o samych scjentologów. Oni stanowią jedynie przykład. Obserwujemy spotkanie dwojga ludzi. Człowiek wrak – poważne problemy rodzinne, trauma po wojnie, brak miłości, samotność, alkoholizm. Człowiek mistrz – wykształcenie, władza, pieniądze, miłość, rodzina, uwielbienie. Na tym polu odbywa się starcie tytanów sztuki gry aktorskiej – Joaquin Phoenix kontra Philip Seymour Hoffman. Wybitni artyści potwierdzają tutaj swoją pozycję w świecie wielkiego ekranu. To dzieło jest kolejną ramą, w którą oprawiono ich talenty. Wróćmy jednak do scenariusza. Człowiek słaby zostaje złowiony, staje się zależny od osobnika silnego, pewnego siebie. Pozorne uleczenie poprzez uzależnienie od stowarzyszenia staje się kolejnym powodem rozdarcia głównego bohatera. Wcale nie przerywa walki, którą prowadzi sam ze sobą. Podobna sytuacja ma miejsce wewnątrz sekty. Arogancja i dominacja jej założyciela  metody ogłupiania i wpływania na psychikę ludzi, agresja z jaką "mistrz" reaguje na wszelkie zarzuty i uwagi osób spoza kręgu ma swoje odbicie w postaci granej przez Phoenixa (tę zależność doskonale oddaje powyższy plakat). Prócz gry aktorskiej największe wrażenie zrobiły na mnie zdjęcia, za które odpowiedzialny jest Mihai Malaimare (wcześniej "Młodość stulatka" i "Tetro" Coppoli). Wizualnie ten film to poezja i podróż w czasie do powojennej Ameryki – przepiękne wnętrza, eleganckie stroje, złote fale włosów i kolorowe sukienki pięknych kobiet, gładkie i pastelowe obrazy. Muzyką zajął się Jonny Greenwood. Film się delikatnie dłuży i nie jest łatwy ale zdecydowanie warto go zobaczyć  Nie tylko ze względu na popisowe role wspomnianych tuzów współczesnej kinematografii ale także ze względu na wartościową treść, stronę wizualną i muzykę.

Hailo - Milky Route

Akustyczna wersja jednego z utworów, nad którym obecnie pracuję.

Truman Capote, "Porterty i obserwacje. Eseje" (Albatros, 2012)

     "Portrety i obserwacje. Eseje" to doskonała książka dla tych, którzy chcą głębiej poznać Trumana Capote'a (1924-1984) jako autora ale także jako człowieka. Dzięki niej możemy spojrzeć na świat jego oczami, poprzez jego słowa. Zbiór esejów, które powstały pomiędzy 1942, a 1984 rokiem jest bardzo pokaźny – blisko 600 stron. Ja sam czytałem tę książkę dość długo z wieloma przerwami ale każda chwila obcowania z nią była dla mnie niezwykle wartościowym i pięknym doświadczeniem. Jest ona przepełniona kunsztownie skomponowanymi opisami niezliczonych podróży pisarza, portretami psychologicznymi, wspomnieniami z dzieciństwa i młodości. Czytając ją przekonujemy się o tym, jak bardzo utalentowanym ale i pracowitym autorem był Truman Capote. Jest to także ogromne kompendium wiedzy na temat jego życia. Tutaj szczególnie polecam dwa wywiady, które przeprowadził sam ze sobą (niesamowicie smutne i szczere wyznania zawarte w "Nocnym przewracaniu się z boku na bok", które powstało na kilka lat przed jego śmiercią). Prócz tego pisarz przekazuje nam ciekawe, czasem bardzo pikantne informacje i spostrzeżenia związane ze środowiskiem gwiazd, pisarzy, aktorów i artystów, w którym się obracał. Pojawiają się tutaj takie nazwiska jak: Jean Cocteau, Richard Avedon, Marcel Duchamp, Cecil Beaton, Ezra Pound, Tennessee Williams, Marlon Brando, Marilyn Monroe, Pablo Picasso, Charlie Chaplin, Coco Chanel oraz wiele, wiele innych, równie znanych i poważanych osobistości.

    Jeżeli ktoś chce doświadczyć dzieł pisarza w pełni, wejść na chwilę do głowy Trumana Capote'a, prześledzić zawiłe losy jego życia oraz przekonać się o niezaprzeczalnym talencie jaki posiadał, to moim zdaniem powinien zacząć własnie od tej pozycji.